Over Toermalijn

Zonder twijfel zijn de paraiba en zwarte toermalijn de sensaties onder toermalijnfamilie en de ware superster onder de edelstenen. In de relatief korte tijd sinds zijn ontdekking, nog geen twintig jaar geleden, heeft de paraiba toermalijn in het bijzonder niet alleen de perceptie en aantrekkingskracht van toermalijn geherdefinieerd, maar ook het begrip schoonheid zelf binnen de gemmologie. De in 2007 overleden Masashi Furuya, voormalig directeur van het Japans-Duitse Gemmologisch Laboratorium, omschreef paraibatoermalijn als een “elektrischblauwe briljantie die op ons netvlies wordt gebrand”.

Laten we eerst even kennis maken met de rest van de toermalijnfamilie… Als toermalijn een menselijke familie was, dan zou deze een etnische diversiteit bezitten, waar zelfs de VN niet aan kan tippen. Zelfs zijn naam verwijst naar deze verscheidenheid. Toermalijn is namelijk afgeleid van het Sinhalese ‘turmali’ (‘gemengd perceel’ of ‘steen met gemengde kleuren’), wat zinspeelt op zijn geschiedenis van verwarring met andere stenen die zijn vele kleuren hebben veroorzaakt. Vergelijkbaar met de granaat is toermalijn een groep van verwante mineralen wiens verschillen in samenstelling een overvloed aan kleuren tot gevolg hebben.

Zijn naam verwijst al naar zijn kleurrijke karakter: ‘Toermalijn’ is afgeleid van het Singalese begrip ‘turmali’ dat ‘steen met gemengde kleuren’ betekent. Het wordt ook vaak ‘de kameleonsteen’ genoemd, niet alleen vanwege zijn vele kleuren maar ook vanwege de historische verwarring met andere edelstenen.

Toermalijn is een groep van verwante mineralen wiens verschillen in samenstelling een overvloed aan kleuren tot gevolg hebben. Het mineraal elbaiet vormt de ruggengraat van de toermalijnedelstenen, die voorkomen in meer dan 100 verschillende kleurtinten. Helaas zijn de kleurrijke toermalijnvariëteiten niet in overvloed verkrijgbaar. Zo zijn er maar weinig kristallen te vinden die geschikt zijn om te worden verwerkt in sieraden.
Toermalijnen worden gewonnen in Brazilië, Afghanistan, Nigeria, Kenia, Tanzania, Madagaskar, Malawi en Mozambique. De geliefde edelsteen is in Europa bekend sinds de 3e eeuw v. Chr. en werd vanwege zijn kleurrijkheid vaak verwisseld met andere edelstenen.

EIGENSCHAPPEN VAN TOERMALIJN

Door zijn dubbele breking is toermalijn sterk pleochroïsch. Dat betekent dat elk toermalijnkristal twee kleuren (donker en licht) heeft, waarvan de intensiteit afhangt van de kijkhoek. Paraibatoermalijn is niet altijd ‘schoon voor het oog’, maar dit is acceptabel, zolang het zijn schoonheid niet negatief beïnvloedt. De doorzichtigheid van paraibatoermalijn is soms een dubbelsnijdend zwaard, aangezien hierdoor insluitingen zichtbaar zijn die in andere stenen verborgen waren gebleven. Grote elektrischblauwe exemplaren die ‘schoon voor het oog’ zijn (geen zichtbare insluitingen wanneer de steen vanaf 15 centimeter wordt bekeken met het blote oog), zijn zeldzaam en worden hiernaar geprijsd. Zodra u een beslissing heeft genomen over de gewenste paraibatoermalijnkleur en de zuiverheid, die aansluit op uw smaak en budget, zoekt u naar een goede vorm en algeheel voorkomen. Paraibatoermalijn komt het meest voor in ovalen en peren, maar sinds de ontdekking van de afzettingen in Mozambique is deze steen beschikbaar in uiteenlopende vormen en slijpsels. Paraibatoermalijn is enorm populair en er is op dit moment op de open markt uiterst moeilijk aan te komen. Iedereen die iets heeft lijkt dit vooralsnog niet te willen laten gaan. Zoals met alles wat schaars, mooi en gewild is, is zijn populariteit terug te zien in de prijzen. Nu de mijnbouw in de paraibatoermalijnafzetting van Mozambique gemechaniseerd is en het omliggende gebied verder onderzocht wordt, lijkt het erop dat Afrika en niet Brazilië de toekomst van deze buitengewoon wonderschone edelsteen zal veiligstellen.