Over Jugendstil

Als het vervolg op de arts and crafts movement begon een nieuwe vormgevingsstijl als ‘jonge stijl’ populair te worden.

Kunstenaars die de neo-stijlen afwezen maar wel moderne technieken wilden gebruiken, vonden in de natuur een nieuwe inspiratiebron. Met organische vormen, bloemmotieven en sierlijke vrouwfiguren zochten zij naar eenheid in de kunst.

De Jugendstil of Art Nouveau die hieruit voortkwam was een internationale stijl, deze stijlvernieuwing ontwikkelde zich in heel Europa rond 1900 in de architectuur en de decoratieve kunsten. Deze vormgevingsstijl gaf vooral een eigentijds levensgevoel weer, ze had geen boodschap of achterliggende filosofie. Binnen de Jugendstil zijn twee richtingen te onderscheiden. De Franse en Belgische stijl heeft asymmetrische, golvende lijnen in pasteltinten. De Duitsers en de Oostenrijkers (Gustave Klimt) werken in een strakkere, gestileerde stijl met heldere kleuren.

NATUURLIJKE VORMEN

De kunstbeweging is te herkennen aan de organische en natuurlijke stroomlijnen. Denk aan fossielen, plantenmotieven, gebogen lijnen en asymmetrie. Al deze natuurlijke vormen waren een tegenreactie op de industrialisatie in die tijd. De industrialisatie is het proces waarbij steeds meer middelen gemaakt werden door machines in grote hoeveelheden in plaats van door de mens met passie. De edelstenen die gebruikt werden om de stijl van art nouveau te belichamen waren opalen, parels, amethisten, smaragden, saffieren en maanstenen. De edelstenen en materialen kwamen voor in diverse sieraden zoals ringen, hangers en broches.

Broches zijn de bekendste soorten sieraden die tijdens de Art Nouveau-periode werden gemaakt. Broches waren populair in deze periode vanwege hun vermogen om complexe ontwerpen en creatieve expressie weer te geven, passend bij de schoonheid van de Art Nouveau-beweging.

JUWELEN

Onder de juwelen, die gedurende de Art Nouveau periode in Frankrijk vervaardigd werden en die zich ten opzichte van voorgaande stijlen kenmerken door een nieuwe motiefkeuze en het gebruik van onconventionele materialen en technieken, nemen de medaillebijoux een bijzondere plaats in. Omstreeks 1880 neemt de belangstelling voor cameeën, die sinds Napoleon I de juwelenmode in hoge mate hadden bepaald, sterk af.

CAMEEEN

In negen van de tien gevallen bestaat de voorstelling uit een vrouwenhoofd dat met vaak dromerige blik en vloeiende haarlijn zo karakteristiek is voor de jaren rond de eeuwwisseling. Soms is met het vrouwenhoofd ‘de Heilige Maagd’, ‘Cleopatra’, of ‘Jeanne d’Arc’ bedoeld. Ook godinnen uit de Oudheid vormden een geliefd onderwerp, waarbij de toegevoegde attributen meestal duidelijk maken wie is afgebeeld. Vaker nog zijn de afbeeldingen bedoeld als symbolische voorstelling van meer abstracte onderwerpen, zoals bijvoorbeeld ‘De droom’, ‘De nacht’, ‘Het ontwaken’ of ‘De vier jaargetijden’, die meestal iets meer uitleg behoeven. Bij deze profane onderwerpen zijn vaak florale motieven toegevoegd waarbij onder andere de klaproos en de iris de voorkeur genoten.

De ontwerpers van Art Nouveau juwelen beschouwden hun producten als individuele artistieke prestaties, waarbij het gebruikte materiaal meestal ondergeschikt was aan het ontwerp. Om deze reden werden de sieraden vaak gesigneerd. Ook op de toch in principe in grotere aantallen vervaardigde medaillebijoux zijn dikwijls namen of monogrammen te vinden.

ORGANISCHE ELEGANTIE

Art nouveau had een sterke invloed op de sieradenindustrie. Er werd meer geëxperimenteerd met verschillende technieken en materialen. Daarnaast werd er meer gebruikgemaakt van goedkopere materialen zoals glas, ivoor, hoorn en emaille. Hierdoor ontstonden er excentrieke juwelen omdat er meer gedurfd werd. Zo was het ook een trend om net als in de architectuur de organische vormen terug te laten komen in de juwelen. Tijdens de Art Nouveau periode was er veel vraag naar handgemaakte ambacht.

Sieraden werden vaak met de hand gemaakt door ambachtslieden, waardoor elk stuk uniek was. Hierdoor was er meer persoonlijke aandacht voor detail en ambachtelijke vaardigheden droegen bij aan de artistieke waarde van sieraden. Door deze eigenschappen hebben de sieraden betrouwbare kwaliteit.